مفهوم بهره وری - بهره وری چیست؟

بهره وری چیست؟

بهره وری به معنای آن است که سازمان در قبال مقدار معینی از محصول به چه نسبتی از منابع تولیدی استفاده می کند. به بیان ساده تر بهره وری، ارتباط بین خروجی (به عنوان مثال کالاهای تولید شده) را به ورودی (به عنوان مثال مصرف منابع) در فرآیند تغییر شکل ورودی به خروجی (مثلاً تولید)تعریف می شود.

در سال 1911، آلبرت آفتالیون در مقاله ای بهره وری را به مفهوم امروزی آن به کار برد.

تعریف سازمانی از بهره وری:

سازمان بین المللی کار در تولید محصولات مختلف اغدام چهار عامل سرمایه، زمین، کار و سازماندهی را ضروری میداند. نسبت ترکیب این عوامل در محصولات، معیاری برای سنجش بهره وری است. اما آژانس بهره وری در اروپا، بهره وری را درجه ی استفاده ی مناسب، درست و موثر از هر یک از عوامل تولید معرفی می کند.براساس نظرات این سازمان، انسان می تواند کارهایش را هر روز بهتر از پیش انجام دهد و نتایج بهتری به دست آورد.

5 رابطه ی مختلف در بهره وری

با در نظر گرفتن نسبت خروجی به ورودی 5 رابطه ی زیر در خصوص مفهوم بهره وری به دست می آید:

هم ورودی هم خروجی افزایش میابند، اما افزایش ورودی کمتر از افزایش خروجی باشد.

خروجی افزایش میابد، در حالی که ورودی ثابت است.

خروجی افزایش میابد، در حالی که ورودی کاهش یافته است.

خروجی ثابت می ماند، در حالی که ورودی کاهش یافته است.

هم ورودی و هم خروجی میابند، در حالی که کاهش خروجی کمتر از کاهش ورودی است.

 

ماهیت های مختلف بهره وری

مطالعات نشان می دهد بهره وری باید متفاوت از چهار واژه ی مشابه باشد:

1. سودآوری

2. اثربخشی

3. عملکرد

4. کارایی

سودآوری

از مهم ترین هدف های رشد یک کسب و کار سود آوری است. سودآوری به طور کلی یعنی نسبت میزان هزینه به میزان درآمد است. سوددهی به عنوان عملکرد مورد علاقه ی سرمایه گذاران است؛ در نیتجه بسیاری از محققان ادعا می کنند که استفاده از نسبت های پولی، به اقدامات بهره وری منجر خواهد شد. محققان ادعا می کنند که بهره وری شاخص مناسب تری برای نظارت در ظولانی مدت است.

عملکرد

عملکرد واژه ای است که شامل تقریباً هر نوع هدف از قبیل هزینه، انعطاف پذیری، سرعت، اعتماد، اطمینان و کیفیت است و مفهموم متفاتی با بهره وری دارد.

اثربخشی و کارایی

اثربخشی به معنای "انجام کارهای صحیح" و کارایی "انجام صحیح کارها" است.

محققان معتقد هستند که کارایی با استفاده از منابع و تاثیر نهاده بر بهره وری ارتباط دارد. کارایی در تولید را می توان به عنوان خداقل سطح منابع مشاهده کرد که به لحاظ تئوری برای اجرای عملیات مورد نیاز سیستم است. اما نگاه اثر بخشی به سمت خروجی ها و ستانده هاست.

سطوح بهره وری

بهره وری دارای سطوح مختلف است. بهره وری از سطح فرد تا سطح جهانی فراگیر شده است.

1. فردی :

منظور از بهره وری فردی استفاده از استعداد ها و توانایی های فرد است. ار دید منافع سازمان، ارتقای بهره وری و آموزش، یادگیری و رشد افراد موجب ارتقای بهره وری سازمانی می گردد.

2. در خانه:

ارتقای بهره وری در خانه باعث پایین آمدن ضایعات، از بین رفتن اسراف و کیفیت زندگی بهتر در استفاده از مواهب می شود.

3. بهره وری در سازمان:

استفاده بهینه و موثر و کارآمد از منابع، کاهش ضایعات، کاهش قیمت تمام شده، ارتقای رضایت مشتریان، افزایش علاقه و انگیزه ی کارکنان از سری نتایج بهبود بهره وری در سازمان است. به این گونه از سازمان ها، سازمان های یادگیرنده می گویند.

4. سطح ملی:

افزایش بهره وری تنها راه توسعه ی اقتصادی کشورها می باشد که موجب ارتقای سطح رفاه زندگی یک ملت می گردد. برای مثال تحول کشورهای آلمان، چین، ژاپن از نتایج بهره وری در در سطح ملی است.

عوامل موثر در بهره وری

عوامل خارجی : شامل سیستم هایی که برای جامعه تعیین می شود و ارزش های ملی، فرهنگی و اجتماعی جامعه می باشد.

عوامل داخلی : شامل ابزارها، تکنولوژی ها، ماشین ها، مواد، طراحی و... می باشد.

الف) عوامل داخلی موثر:

1. عوامل سخت افزاری:

این عوامل به آسانی و در کوتاه مدت قابل تغییر نیستند و شامل محصولات، ماشین آلات، مواد خام و ... هستند

محصول: در بازار ارزش ارزش مصرف مبلغی است که مصرق کننده آمادگی دارد برای محصولی با کیفیت مشخص بپردازد.

ماشین آلات: به کارگیری ماشین آلات به دلیل دقت، سرعت، خستگی ناپذیری و توان بالا از عوامل موثر در بهره وری است. از جمله نکاتی که در استفاده از ماشین آلات باید در نظر داشت عبارتند از:

تعمیرات خوب بر اساس نیاز

بهره برداری از تجهیزات مورد نیاز

کاهش زمان های از دست رفته و استفاده ی موثر از ماشین آلات

افزایش ظرفیت و کارایی کارخانه

توجه به شیوه ی بهره برداری

کمیت و کیفیت مواد و انرژی:

درباره ی استفاده ی درست از مواد و انرژی برای افزایش بهره وری باید به نکات زیر توجه کرد:

بهره گیری از مواد و انرژی کمتر از واحد محصول

استفاده از ضایعات

بالا بردن کیفیت مواد اولیه

بهبود بخشیدن مدیریت

افزایش منابع تامین کننده و عرضه مواد

2. عوامل نرم افزاری:

این عوامل به آسانی قابل تغییرند و شامل عوامل زیر هستند:

منابع انسانی: افرادی اعم از مهندس، کارگر، مدیر و کارفرما در قالب انجمن و اتحادیه ها از موارد اصلی بهبود در بهره وری هستند.

ساختار سازمانی: ساختارها بیانگر چگونگی توزیع قدرت در سازمان اند. رعایت اصول اولیه و شناخته شده ی مدیریت از ضرورت ها برای هر سازمانی است.

ب) عوامل خارجی بهره وری

متغییرهای اقتصادی:

مهم ترین تغییرات اقتصادی در الگوی اشتغال، ترکیب سرمایه و تکنولوژی و رقابت شکل می گیرد.

عوامل طبیعی:

میزان ذخیره های نفتی، معدن ها و آب از مهم ترین عوامل در بهره وری اقتصادی هستند.

کلیه ی مواردی که در بالا ذکر شد، هر کدام به نوبه ی خود باعث افزایش بهره وری خواهد شد. اما این وظیفه ی مدیر سازمان است که با مدیریت خود باعث پویایی و تکامل سازمان شود.