حراجى آنلاین چیست

حراج آنلاین یا مزایده آنلاین (online auction) یک نوع از حراجى یا مزایده (auction) مى باشد که توسط اینترنت برگزار می شود، این نوع کسب و کار اینترنتى امروزه در سراسر جهان شناخته شده است. اگرچه شاید نشود گفت که در حال حاضر هزاران وبسایت حراجى در دنیا اینترنت مشغول به فعالیت هستند، ولى مى شود مشاهده کرد که صدها وبسایت مختلف در زمینه حراجى هاى آنلاین وجود دارند. حراجى (مزایده های) آنلاین در قالب های مختلفی قرار می گیرند که شامل فرم هاى انواع مختلفى مى باشند، ولى محبوب ترین آنها عبارتند از : حراجى های نوع صعودى انگلیسی یا استاندارد (English auction)، حراجى های نوع نزولى هلندی (Dutch auction)، حراجى هاى کورکورانه یا مخفی قیمت اول یا حراجى اولین قیمت با پیشنهاد مهروموم شده (First-price sealed-bid auction)، حراجى هاى ویکری (Vickrey auction)، حراجى هاى بید یا حراجى  یک پنى (penny auction یا Bidding fee auction) و حتى در برخى مواقع نیز ترکیبى از حراجى های مختلف با یک دیگر را شامل مى شوند.

تاریخچه حراجى آنلاین

حراجى یا مزایده (auction) در تاریخ بشر به عنوان محبوب ترین روش خرید و فروش در سراسر جهان شناخته مى شود، در واقع حراجى یک نوع فروش کاملاً سنتی و ریشه دار در تاریخ تبادلات بشر به شمار می رود که در ضمن محبوبیت بالاى آن سبب شده، حراجى هاى آنلاین حتى در دنیا پر هیاهیوى اینترنت به موفقیت چشم گیرى دست یافتند و به سرعت گسترش یابند.

در واقع دهه ى ٩٠ میلادى در سراسر جهان شبکه جهانى وب و همچنین استارت آپ (Startup یا Start-up) اینترنتى رشد بسیار سریعى و صعودى نمودند، به صورتى که استفاده از اینترنت در سال ۱۹۹۴ میلادى نسبت به سال پیش رشد معادل ٢٣ درصدى داشت. در همین دوران استارت آپ هاى مشهور جهان همچون آمازون (Amazon) و اى بى (ebay) آغاز به کار نمودند که امروزه به غول هاى این صنعت (تجارت الکترونیک) تبدیل شده اند.

در سال ٢٠٠٢ میلادى، با توجه به گسترش سریع محبوبیت فرم تجارت الکترونیک (e-commerce) پروژه هاى حراجى های آنلاین ٣٠ درصد از کل تجارت الکترونیکی آنلاین را شامل مى شدند، که در واقع حراجى های آنلاین عبارتند از : تجارت به تجارت (business to business : B2B)، تجارت به مصرف کننده (business to consumer  : B2C) و مصرف کننده به مصرف کننده (consumer to consumer :C2C) هستند. 

به عنوان برخی از بهترین نمونه ها در زمینه سایت های حراج آنلاین مى توان به حراجى هاى آنلاین تک دیل (Takdeal)، اى بى (eBay)، وب استور (WebStore)، آنلاین آکشن (OnlineAuction) و اور استاک (Overstock) اشاره نمود. 

بنیان گذار حراجى آنلاین

شاید خیلى از اشخاص تصور کنند که سایت مشهور اى بى اولین حراجى آنلاین در سراسر جهان بوده است، البته این اشتباهی رایج مى باشد زیرا اى بى مشهورترین و بزرگترین حراجى آنلاین است، ولى در واقع اولین فعالیت تجاری در زمینه فروش مبتنی بر وب به صورت مزایده های آنلاین در ماه مى سال ١٩٩٥ میلادى شکل گرفت که توسط شرکت آن سیل (Onsale) آغاز شد و سپس در ماه سپتامبر همان سال حراجى آنلاین اى بى نیز تجارت خود را شروع نمود. هر دو شرکت براى حراجى آنلاین خود از روش صعودى استفاده کردند که در این روش، شرکت کنندگان (خریداران) باید پیشنهادات (Bid) بالاترى را براى شرکت در حراجى هاى ارائه دهند و در پایان بالاترین پیشنهاد برنده خواهد شد و البته برنده(خریدار) براى خرید کالا باید مبلغ پیشنهادى خود را به فروشنده پرداخت نماید. این وب سایت ها حراجى مزایای جدیدی را نیز ارائه نمودند، از جمله استفاده از پیشنهادات خودکار از طریق فرم های الکترونیکی که موتور جستجو را قادر می سازد به سرعت اقلام مورد نظر را پیدا کنند و در ضمن  کاربران مى توانند اجناس (کالاهاى) مورد نظرشان را بر اساس دسته بندها بسیار آسان تر مشاهده نمایند.

با این حال حراجى های آنلاین به صورت وب سایت ها اولین نوع از حراجى های آنلاین نبوده اند. در واقع پیش از وبسایت هاى حراجى آنلاین، مزایده های آنلاین از طریق ایمیل (email) و بی‌بی‌اس یا سیستم تابلوی اعلانات (bulletin board) صورت گرفته بود، که در این روش حراج کننده (فروشنده) یک اطلاعیه در خصوص توضیحات اجناس، حداقل پیشنهاد (قیمت پایه) و زمان پایان مزایده را در این سیستم ارسال مى کردند.

دلایل محبوبیت حراجى آنلاین نسبت به حراجى سنتى

در واقع امروزه وسعت و گسترش این حراجى هاى به وسیله اینترنت به سطحى فراتر از انتظارها و آنچه که در ابتدا پیش بینی شده بود، سوق یافته است.  در حراجى های آنلاین طیف وسیعى از انواع حراجی کالا و خدمات را می توان با استفاده از روش حراجى به خرید و فروش رساند که از مزایاى دیگر حراجى آنلاین مى باشد و همچنین همراه با گسترش امکانات برای روش ها و طریق هاى مختلف حراجى را شامل مى شوند، که به طور کلی باعث ایجاد ابتکارهاى جدید برای حراجى هاى شده است. 

دلایل زیادى موجب گسترش و محبوبیت غیر قابل انتظار حراجى هاى آنلاین (مزایده آنلاین) نسبت به مزایده ها (حراجى) سنتى شده اند که مهم ترین آن ها عبارتند از : حراجى های آنلاین محدودیت های فیزیکی مزایده های سنتی همچون جغرافیا (مکان)، حضور، زمان، فضا و مخاطبان محدود (کم) را از بین برده اند و این محدودیت ها دیگر در حراجى هاى آنلاین با بهره گیرى از دنیا وسیع اینترنت وجود ندارد.

حراجى آنلاین تک دیل

تک دیل یک وب سایت فروشگاه آنلاین ایرانى براى خرید و فروش طیف وسیعى از اجناس اعم از نو یا کارکرده (دست دوم) مى باشد که در تک دیل هر کاربر با ثبت نام (به صورت رایگان است) مى تواند به راحتى به خرید و فروش بپردازد، براى خرید کالاهاى موجود در حراجى هاى تک دیل شرکت کنید یا خرید خود را از کالاهاى که از طریق فروش عادى (ثابت) ارائه شده اند انجام دهید و در ضمن مى توانید فروشگاه شخصى خود را راه اندازى  کند تا کالاها و محصولات خود را بدون واسطه به فروش برسانید. در واقع تک دیل تنها یک فروشگاه یا بازار آنلاین نیست، بلکه در عین حال شبکه اى اجتماعى تخصصى در زمینه خرید و فروش مى باشد که کاربران مى توانند با دنبال کردن فروشندگان محبوب خود از آخرین کالاهایى که براى فروش ارائه کرده اند، مطلع شوند.

انواع رایج حراجى هاى آنلاین در جهان 

انواع و روش هاى مختلف بسیار زیادى از حراجى هاى آنلاین وجود دارند که ما در اینجا به بررسى جامعه اى از محبوبیت ترین و مشهورترین روش هاى رایج در خصوص حراجى آنلاین خواهیم پرداخت که بیشتر در جهان شناخته شده مى باشند، که در واقع شش نوع اصلی از مزایده های آنلاین وجود دارند.

حراجى هاى انگلیسى یا حراجى هاى استاندارد (English auctions):

اگر با حراجى هاى سنتى آشنا باشید، حتماً مطلع هستید که این نوع (مزایده انگلیسى) در میان انواع مختلف حراج (مزایده) در سراسر جهان و در بیشتر کشورها محبوبت ترین و شناخته شده ترین مى باشد. به سبب همین محبوبیت بیشتر اشخاص حراجى انگلیسى را به عنوان مرسوم ترین حراجى مى شناسند. 

در شرایط معمول حراجى های انگلیسی، فضایى است که پیشنهادات توسط برگذارکننده مزایده (فروشنده) یا توسط داوطلبان (شرکت کنندگان،خریداران) اعلام می شود و برندگان ملزم به پرداخت مبلغ مورد نظر پیشنهادى خود جهت خرید کالا مى باشند. روش رایج حراجى انگلیسى به این صورت است که در این نوع حراجى ها پیشنهادات به روش صعودی هستند، که در آن پیشنهادات ارائه شده برای همه قابل مشاهده مى باشند و برنده بالاترین پیشنهاد دهنده است که مبلغ فروش بالاترین پیشنهاد مى باشد. در حراجى انگلیسى اتمام زمان حراجى زمانی خواهد بود که پیشنهادی بالاتر از پیشنهاد فعلی دیگر وجود نداشته باشد یا اینکه پیشنهاد قیمت ارائه شده، به قیمت خرید (BuyOut) برسد که این مبلغ پیش از شروع حراجى تعیین شده‌ است.

در شرایط آنلاین حراجى های انگلیسی به این صورت مى باشند،  در وب سایت یا فضاى آنلاین که اجناس یا خدمات توسط برگذار کننده براى فروش با قیمت پایه براى فروش ارائه میشود که پیشنهادات بالاتر جهت برنده شدن حراجى و خرید توسط شرکت کنندگان  یا توسط داوطلبان اعلام می شود و این روال تا زمان پایان حراجى ادامه خواهد داشت که در اتمام زمان مزایده بالاترین پشنهاد برنده خواهد شد که برنده مبلغ مورد نظر را جهت خرید کالا باید پرداخت نماید.

طبق آمار و بررسى ها ادعا مى شود که حراجى های انگلیسی رایج ترین فرم (مدل) حراج آنلاین در میان حراجى هاى آنلاین مى باشد و ساده ترین شکل از تمام فرم ها حراجى آنلاین است.

محبوبیت بسیار بالاى روش آنلاین حراجى انگلیسی به این دلیل است که در این مدل حراجى از مکانیسم استفاده می شود که در میان مردم بیشتر شناخته شده است و در ضمن حراجى انگلیسى آنلاین فراتر از مرزهای یک حراج انگلیسی سنتی است که در آن حضور فیزیکی توسط داوطلبان مورد نیاز است. از جمله وب سایت هاى حراجى که از این روش بهر مى برند مى توان به اى بى و تک دیل اشاره نمود. 

حراجى هاى هلندى (Dutch auction):

روند حراجى های هلندی در واقع دقیقاً عکس حراجى های انگلیسی مى باشد، در حراجى انگلیسى که قیمت و پیشنهادات براى فروش کالا به صورت صعودلى بالا می رود، ولى بر خلاف آن مزایده‌گذار در حراجى هلندى براى فروش کالا، حراج را با بالاترین مبلغى که براى فروش در نظر دارد، شروع مى کنند و در ادامه به صورت سیستماتیک (خودکار) مداوم قیمت کاهش می یابد تا زمانی که یک خریدار براى مبلغ پیشنهادى پیدا شود و پیشنهاد مورد نظر را تایید کند تا حراجى پایان یابد یا به حداقل قیمت خرید که از پیش تعیین شده برسد که خریدار آخرین مبلغ پیشنهاد را براى خرید باید پرداخت نماید. ولى حراج هاى آنلاین هم وجود دارند که به صورت نزولى به صورت خودکار قیمت خرید کالا افزایش مى یابد.

در واقع روش حراج هلندی معمولاً گمراه کننده است. اصطلاح "هلندی" الهام گرفته از روش حراجى که براى فروش گل هاى هلندى مى باشد، که بیشتر اوقات از حراج هلندى براى حراجى چندگانه (Multiunit auction) استفاده مى شود

که در این نوع حراجى در یک حراج واحد چندین کالا را براى فروش ارائه مى دهند.

حراجى هاى کورکورانه یا حراجى اولین قیمت با پیشنهاد مهروموم شده (First-price sealed-bid auction):

حراجى کورکورانه (حراجى اولین قیمت با پیشنهاد مهروموم شده) گونه اى از حراجى است که روند خاصى خود را دارد که در این حراجى تمام شرکت کنندگان در حراجى، مبلغ پیشنهاد خود را به صورت مخفى ارائه مى دهند و در پایان حراجى شخصى براى خرید کالا برنده خواهد شد که بالاترین قیمت را جهت خرید کالا پیشنهاد داده باشد که در ضمن او ملزم به پرداخت این مبلغ جهت خرید کالا مى باشد.

 تفاوت اصلی این نوع حراجى با حراجى انگلیسی این است که پیشنهادات به صورت آشکارا قابل مشاهده نیستند.

حراجى هاى ویکری (Vickrey auction):

حراجى ویکری که گاهی اوقات به عنوان معامله با قیمت دوم قیمت گذاری می شود، روند حراجى به صورت حراجى کورکورانه مى باشد که پیشنهاد ها ارائه داده شده، توسط شرکت کنندگان در حراجى به صورت پنهان مى باشد و در پایان حراجى بالاترین مبلغ پیشنهادى برند خواهد شود، ولى مبلغ که باید براى خرید (معامله) کالا بپردازد، مبلغى است که توسط دومین پیشنهاد دهنده بالا اعلان شده است.

حراجى هاى معکوس (Reverse auction):

حراجى های معکوس نوع خاصى از حراجى است که نقش خریدار و فروشنده در این مدل حراجى جا به جا می شود و در ضمن روال مزایده به صورت نزولى مى باشد، به این صورت است که خریدار تقاضای خود را برای کالا یا خدماتی اعلام مى نماید و سپس فروشندگان (شرکت کنندگان) پیشنهادات قیمت فروش خود را اعلام می‌کنند و در این حراجى فروشندگان مداوم مبلغ پایان تر از پیشنهاد قبلى را ارائه مى دهند، زیرا در پایان حراجى کم ترین قیمت، برنده این حراجى خواهد شود که مى توان گفت این روش در واقع همان مناقصه خودمان است. در این فرم از حراجى از روند حراجى هاى معمولی پیروى نمى کنند و خریدار می تواند تمام پیشنهادات را ببیند و همچنین آزاد است که انتخاب خود را نسبت به ویژگى هاى  که  پیشنهاد کنندگان ارائه داده اند، انتخاب کند که کدام یک را ترجیح مى دهد. حراجى معکوس بیشتر براى پروژها مناسب است و  مزایده های معکوس عمدتاً در زمینه های تجاری مورد استفاده قرار می گیرند.

حراجى هاى بید یا حراجى یک پنى (a penny auction یا Bidding fee auction):

حراجى یک پنى نوعى از حراجى است که بیشر به صورت آنلاین مى باشد و از شرکت کنندگان جهت ارائه پیشنهاد مبلغى را درخواست مى کنند و چه شما برند بشوید یا خیر مبلغى جهت ارائه هر بار پیشنهاد از شما دریافت مى شود که از این روش بسیار انتقاد مى شود و برخى آن را نوعى حراجى نمى شناسند، بلکه به عنوان نوعى شرط بندى مى دانند.